Wypalenie zawodowe może dotknąć Ciebie, Ciebie i Ciebie, czyli każdego z nas, kto jest czynny zawodowo. Na co należy zwracać uwagę, aby w porę zareagować?
Spis treści
Skala problemu
Wiele badań prowadzonych wśród pracowników i pracodawców pokazuje, że ogromnym problemem staje się wypalenie zawodowe i skutki tego stanu. Doświadcza tego coraz większa grupa pracowników, właścicieli firm, pracodawców. Kiedyś uważano, że ten problem to domena zawodów związanych z pomaganiem i kontaktami z klientem. Stąd też brało się przekonanie, że najbardziej narażone są zawody związane np. ze służbą zdrowia.
Badanie przeprowadzone w Polsce na grupie pracowników umysłowych pokazało, że 31% z nich skarży się, że są wypaleni zawodowo. Zgłaszali oni takie objawy jak: stałe zmęczenie (22%), przygnębienie (21%) czy brak im wiary we własne możliwości (18%).
O postępującym problemie świadczy fakt, że Światowa Organizacja Zdrowia zdecydowała się ująć wypalenie zawodowe w swoich unormowaniach. Od 1 stycznia 2022 roku obowiązuje przepis w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11), wg którego wypalenie zawodowe jest czynnikiem wpływającym na stan zdrowia. Wg przyjętej definicji wypalenie zawodowe to syndrom zawodowy, którego efektem jest przewlekły stres w miejscu pracy, z którym nie udało się skutecznie poradzić.
Jak przebiega wypalenie zawodowego
Wg WHO wypalenie charakteryzuje się:
- uczuciem wyczerpania energii lub wyczerpania,
- zwiększonym dystansem psychicznym wobec własnej pracy lub poczuciem negatywizmu lub cynizmu związanego z wykonywaną pracą,
- istnieniem poczucia braku skuteczności i braku osiągnięć.
Pierwsze oznaki wypalenia zawodowego to poczucie znużenia, zmęczenie, apatia i brak energii. Oczywiście objawy te muszą wiązać się z wykonywaną pracą, a nie ze zmęczeniem pod kilku godzinach na siłowni. W kolejnej fazie, długotrwałe znużenie prowadzi do wyczerpania, problemów ze snem, a także do rozdrażnienia i znacznego podenerwowania.
Jeśli ten stan trwa dość długo, może rozwinąć się potrzeba izolowania się od innych, obniżenie samooceny, a w konsekwencji nawet depresja. A to już poważna choroba, której absolutnie nie można bagatelizować.
Fazy wypalenia zawodowego
Państwowa Inspekcja Pracy w publikacji „Sposoby na stres. Poradnik dla pracownika” grupuje oznaki wypalenia zawodowego na:
- stadium ostrzegawcze (przygnębienie, bóle głowy, bezsenność),
- stadium drugie (spadek efektywności, wybuchy irytacji),
- stadium chroniczne (wyobcowanie, kryzysy w innych sferach życia).
W literaturze można znaleźć także podział na:
- wyczerpanie emocjonalne (nadmierne zmęczenie i wyeksploatowanie),
- stadium depersonalizacji i cynizmu (dystansowanie się np. od współpracowników),
- obniżenie zadowolenie z pracy (spadek poczucia własnej wartości w pracy).
Czuję się źle w pracy – co mam robić
Przede wszystkim trzeba mieć świadomość zagrożenia i tego, z czym wiąże się rozwój takiej sytuacji. Nie jest to błahostka, więc myślenie „A pewnie mi przejdzie” nie jest najlepszym pomysłem.
Dlatego, gdy pojawią się pierwsze niepokojące oznaki – długotrwały stres w miejscu pracy, zmęczenie, bezsenność czy bóle głowy, warto zwrócić się na przykład do lekarza medycyny pracy, aby ocenił i zdiagnozował problem.
Warto także sprawdzić, czy u pracodawcy działa system przeciwdziałania wypaleniu (np. szkolenia, przenoszenie między działami firmy). Jeśli nie, pomyśl o przekwalifikowaniu we własnym zakresie.